Centar obrazovanja i stub medija: Institucionalizacija Zvonimira Šubića

Narodni odbor opštine Srebrenica osnovao je 19. januara 1960. godine Narodni univerzitet „Zvonimir Šubić“. Svrha i zadaci Narodnog univerziteta su bili: da pruža pismenost, opšte obrazovanje građana, da omogući građanima prema ličnom interesu, sklonostima i potrebama da proširuju svoje obrazovanje iz pojedinih oblasti nauke, tehnike i kulture.

Osim javnih tribina kao prvog oblika predavačke aktivnosti uvode se tzv. katedre za pojedine oblasti obrazovnih aktivnosti, kao što su: katedre za idejno-političko obrazovanje, za društveno-ekonomsko obrazovanje, za opšte obrazovanje i stručno obrazovanje.

Tu su se izdvajali poslovi koji se odnose na kulturu, a prvenstveno se misli na rad bioskopa i Narodne biblioteke, kao dvije institucije koje su se od 1960. godine nalazile u okviru Narodnog univerziteta.

Nešto kasnije umjesto katedri u organizacionu strukturu se uvode centri: Centar za marksističko-ideološko-političko obrazovanje, Centar za opšte i stručno obrazovanje i Centar za kulturu.

Centar za marksističko-ideološko-političko obrazovanje je organizovao seminare za ideološko-političko obrazovanje i marksističko obrazovanje omladine.

Opšte obrazovanje odraslih je podrazumijevalo: opismenjavanje i osnovno obrazovanje, zdravstveno obrazovanje i vaspitanje i kurseve sanitarnog minimuma.

Stručno obrazovanje odraslih se sastojalo od: 1) stručnog osposobljavanja kvalifikovanih i visokokvalifikovanih trgovaca i ugostitelja, 2) osposobljavanje nezaposlenih lica za rad (tesari, zidari, elektro-zavarivači), 3) stručno osposobljavanje rudara, 4) radnika za potrebe šumarstva i drvne industrije, 5) osposobljavanje pocinčavaoca, 6) radnika u trgovini, zatim radnika metalske i elektro struke, vozača u drumskom saobraćaju.

Univerzitet je pružao instruktivnu nastavu: dopisnoj upravnoj školi, tehničkoj školi mašinskog i elektro smijera, trgovačkoj, ekonomskoj i upravnoj srednjoj školi.

Univerzitet je osnovao i Centar za vanredni studij Pedagoške akademije Tuzla od 1972. do 1974. godine, i u tom periodu ovaj studij je završilo 45 studenata sa našeg područja.

Posebno polje rada Narodnog univerziteta predstavlja njegova kulturna aktivnost koja se najefektnije ogleda kroz rad bioskopa i Narodne biblioteke.

Prvo stalno kino u Srebrenici počinje sa radom 1955. godine, a od 1960. funkcioniše kao radna jedinica u okviru Univerziteta. Osim stalnog u Srebrenici, Potočarima i Jadru, postojalo je i pokretno kino u okviru kojeg su se prikazivali filmovi u najzabačenijim rubnim predjelima opštine.

Začeci rada biblioteke datiraju od 1959. godine, ali od 1960. ona je funkcionisala u okviru Narodnog univerziteta. Ostalo je dokumentovano da su u tom periodu neki od naših najvažnijih književnika gostovali u Srebrenici, među ostalim: Ćamil Sijarić, Desanka Maksimović, Mira Alečković, Mladen Oljača, Vito Marković, Duško Trifunović, Nedžad Ibrišimović, Oskar Davičo, Aleksa Mikić, Rajko Petrov Nogo i drugi.

Osim aktivnosti bioskopa i biblioteke, Univerzitet je organizovao veliki broj pozorišnih predstava, koncerata zabavne i narodne muzike, lutkarskih predstava za djecu, foto-izložbi itd.

Centar za informisanje i dokumentacije bio je najmlađa radna jedinica u okviru Narodnog univerziteta, osnovana 1979. godine. Prvi zadatak je bio izdavanje delegatskog biltena za Skupštinu opštine, zatim otvaranje lokalne radio stanice. Iste godine Delegatski list biva preimenovan u Srebreničke novine.

Sve navedeno govori u prilog tome da je srebreničko društvo uspjelo samo četiri godine nakon smrti književnika Zvonimira Šubića adekvatno da odgovori na izazovno pitanje – kako institucionalizovati lik i djelo zavičajnog pisca?

Koliko se u tome uspjelo najbolje govori činjenica da je Narodni univerzitet „Zvonimir Šubić“ od 1960. do 1980. godine pružio stručno i obrazovno osposobljavanje cijelom području od Vlasenice do Bajine Bašte.

Vjerujemo da je Univerzitet zaslužan i za jedini televizijski prilog o Šubiću. Radi se o emisiji Književnost Bosne i Hercegovine, koju je snimila Televizija Sarajevo 1975. godine, u kojoj su o Šubićevom djelu na tlu Srebrenice govorili ugledni književni kritičari Slavko Leovac i Miodrag Bogićević.

Sve aktivnosti koje su se sprovodile kroz djelatnost Univerziteta su svoju najzreliju fazu doživjele kada je u rad pušten Centar za kulturu, informisanje i obrazovanje, u narodu poznatiji kao Dom kulture. Te 1984. godine pod jednim krovom i u okviru jedne institucije su participirali: biblioteka, muzej, radio, Centar za obrazovanje odraslih i redakcija „Srebreničkih novina“, kao konačan proizvod nastojanja i stremljenja djelatnosti Narodnog univerziteta koji je nosio ime srebreničkog književnika Zvonimira Šubića.

Srebrenička „Prosvjeta“ je 2020. godine, nošena željom da otrgne od zaborava znamenitog književnika, osnovala Književnu nagradu „Zvonimir Šubić“, koja se dodjeljuje u okviru Prosvjetno-kulturnog zbora „Stopama Luke Milovanova Georgijevića“, za najbolju kratku priču ili pripovijetku. Dosadašnji laureati nagrade Ivo O. Andrić (Srebrenica), Goran Jovanović (Bar), Petra Nešić (Niš), Ljiljana Terentić (Smederevo), Aleksa Đukanović (Beograd), Stamen Milovanović (Niš), Miroslava Miljković (Niš), Tihomir Stevanović (Mladenovac) i Jelena Kalajdžija (Bijeljina), pronose značaj Šubića kao antologijskog bosansko-hercegovačkog pripovjedača između dva svjetska rata.

Okruglim stolom održanim 16. decembra 2022. godine, povodom 120 godina od rođenja Zvonimira Šubića, otvaraju se nove perspektive, kako za analizu i istraživanje njegovog djela, tako i za novo publikovanje. Priredio je Marko Milovanović, Časopis za kulturu, književnost i umjetnost „Srebrni vijenac“ (SPKD „Prosvjeta“ OO Srebrenica, broj VI, 2023).

U proteklih dvadeset godina Narodni univerzitet je nastavio da ima svoju funkciju, prvo kao mjesto susreta, druženja i neformalnog obrazovanja „Kuća pomirenja“, a danas nosi ime „Kuća dobrih tonova“ gdje je objekat nastavio da bude u službi obrazovanja za djecu i mlade kroz muziku i druge vannastavne aktivnosti.